سەنتەرێ ڤەکولینا ل زانکویا جیهان-دهوک ب رێیا ئونلاین: گووگل) گەنگەشەیەکا ڤەکرى ئەنجامدا ل ژێر ناڤ و نیشانێن (بەندەرێ مەزن یێ فاو: ژیوار و پرسگرێک
ل رۆژا سێ شەمبى رێکەفتى (1/2/2022) سەنتەرێ ڤەکولینا ل زانکویا جیهان-دهوک ب رێیا ئونلاین (گووگل) گەنگەشەیەکا ڤەکرى ئەنجامدا ل ژێر ناڤ و نیشانێن (بەندەرێ مەزن یێ فاو: ژیوار و پرسگرێک) ب مێهڤانداریا وەزیرێ بەرێ یێ ڤەگوهاستنا عیراقێ بەرێز (عامر عبدالجبار اسماعیل) ئاخفتنکەرێ سەرەکى یێ گەنگەشێ و ب پشکداریا هژمارەکا کەسایەتیێن سیاسى و ئەکادیمى.
رێڤەبەرنا روینشتنێ ژلایێ بەرێز (د.نوار ئەلسەعدی) رێڤەبەرێ سەنتەرێ ڤەکولینا ل زانکویا جیهان هاتە ئەنجامدان، کو بۆ ماوێ دوو دەمژمێران ڤەکێشا، گەنگەشە لسەر گرنگترین پرسگرێک و ئاستەنگان هاتە کرن یێن دکەڤن پێشیا پرۆژەیەکێ ئستراتیژى یێ مەزن یێ وەکى بەندەرێ فاو کو دێ بیتە پشتەڤانەکێ بهێز بۆ ئابوورێ عیراقێ و بهێزکرنا رولێ بەندەرى ل دەڤەرێ و ئالوگورکرنا کەل و پەل و کەرەستێن بازرگانى ب رێیا پێگڤەگرێدانا هێلێن ئاسنى ژ (فاو بۆ زاخو) و ب رێیا تورکیا دەرباز بیت هەتا دگەهیتە وەلاتێن ئوروپى.
د گەنگەشەیا روینشتنێ دا چەندین پێشنیار و چاڤ رۆنى دیار بوون:
1.لەزکرن د جێبەجێکرنا بەندەرێ مەزن یێ فاو کو باشتر ئەوە ب خەرجیێن عیراقى بهێتە دروستکرن ژ پێخەمەت پاراستنا سەروەریا وەلاتى.
2.پێشنیار هاتە کرن بەشداریا ب کوم یا جەماوەرى د ناڤ نڤیسینا گشتى دا ژ فروتنا پشکا و فروتنا بەندێن کرێداریێ.
3.بەشداریا ب کوم یا جەماوەرى باشترین چارەسەریە ژ بۆ گەندەلیێ ژ بەرکو هەڤپشک دێ چاڤدێر بیت لسەر هەڤکویفێ خوو.
4.ڤەکرنا لێکولینێ دەربارەى گرێبەستا دویماهیێ دگەل کومپانیا کورى، و ڕەوانەکرنا گەندەل و کێمتر خەما بۆ دادگەهێ.
5.دەستپێکرن ب پەیمان بەستنێ هەر ژ نوکە بۆ تمامکرنا گرێبەستا پێنج پیادەیى (ئەو جهێ بارێن مەزن لێ ددانن تا ڤە دگوهێزن).
6. دەستپێکرن ب پەیمان بەستن ژ بۆ ئاڤاکرنا پیادەیەکا نوى ل بەندەرى ب شێوازێ قەرێن ئاسان وەکو پێشتر کومپانیا چینى یا هەڤرک د گرێبەستا چوویى دا پێشکێش کربوو.
7. بکارئینانا رێک و ئامرازێن جورا و جور د وەبەرهێنانێ دا چ دگەل کومپانیێن چینى یان هەر وەلاتەکێ خودان پیشەسازیەکا مەزن یان ب رێیا دروستکرنا پرۆژێن پیشەسازى و کشتوکال و گوزارى.
8. لەزکرن د دروستکرنا گزیرتا عیراقێ یا گازێ و پارزینگەها فاو هەروەسا دوبارە ئامادەکرنا بەندەرێ (عمیە) یێ گازێ.
9. دروستکرنا هێلێن ئاسنى یێن نوى ل دویف ساخلەتێن بەرز دناڤبەرا فاو و تورکیا.
10. نەهێلانا گرێدانا هێلێن ئاسنى دگەل کوێت و ئیرانێ.
ژبەر ڤان مەترسیان ل خوارێ دیارکرى:
ـ عیراقێ دێ مافێ سەربخۆ یێ هاتن و چوونێ ژ دەست دەت، چونکە چەندین مفایێن سیاسى و ئێمناهیێ د ڤى مافى دا هەنە بۆ عیراقێ (زێدبارى مفایێن ئابورى) هەر وەکى نوکە وەلاتێ مسرێ مفایى ژ کەنالێ سویس دکەت.
ـ ل دەمێ گرێدانا هێلێن ئاسنى دگەل کوێت و ئیرانێ، عیراق دێ وەبەرهێنانا چینى بۆ پرۆژێ کەمەرى، و پشتى کوێت شکەستنێ دئینیت ژ بۆ بدەستڤەئینانا رەزامەندیا گرێدانا هێلێن ئاسنى دگەل عیراقێ، چین دێ ئاراستەیا خۆ بۆ ئیران ڤەگوهێزیت ب رێیا وەبەرهێنانا 450 ملیار دۆلاران بۆ ئیرانێ، و ئەگەر ئەڤە چێبوو، عیراق بتنێ دێ بیتە رێکەک بۆ ڤى کارى، لەوما نەهێلانا ڤێ گرێدانێ، دێ چینێ هان دەت کو رویێ خۆ دووبارە بکەتە عیراقێ و وەبەرهێنانێ بکەت ل جهێ قەران بدەت کو دێ بیتە هوکارێ پەیدابوونا گەفەکا مەزن لسەر پاشەرۆژا عیراقێ بتایبەت ئەگەر بوهایێن گازێ داکەفتن.
ـ ئەگەر هێلا ئاسنى هاتە گرێدان دگەل ئیران و کوێت، عیراقێ بتنێ دێ بیتە دەستویردایا دەربازکرنا کەل و پەلان.
و ئەگەر رێیا ئارمیشى ب بەندەرێ فاو هاتە گرێدان، عیراق دێ ڤان دەستکەفتنا ب دەستڤەئینیت:
أ .مافێ دەستویریا ڤەگوهاستن و بورینێ.
ب. کرى و داهاتێن گەمیان.
ج. کرى و داهاتێن ئاژانسێن دەریاریى.
د. مفایێن خزمەتگوزایێن دەریاریی یێن دهێنە پێشکێشکرن بۆ گەمیان.
ت. دەرفەتێن کارى بۆ کرێکارێن بارکرن و دانانێ.
هەمى ئەڤ مفایێن دارایى و دەرفەتێن کارى دێ ڤەگەرن بۆ عیراقێ، ئەگەر رێیا ئارمیشى دگەل بەندرێن مە هاتنە عیراقێ.
ل دەمێ گرێدانا هلێلێن ئاسنى دگەل ئیران و کوێت، بازرگانێن عیراقێ دێ پێخوش بن کەل و پەلێن خۆ ب رێیا بەندەرێن کوێت و ئیرانێ ڤەگوهێزن ژبەر نێزیکیا وان و ئاسانە بۆ گەهشتن ب کەنداڤێ عەرەبى، داکو چ گەمی دەرباز نەبن ل کەنالێن دەریاریى بو گەهشتن ب بەندەرێن عیراقى، زێدەبارى دێ زیان گەهنە بەندەرێ (خور عبدالله).
لەوما لسەر عیراقێ پێتڤى یە رێگر بیت بەرامبەر گرێدانا هێلێن ئاسنى دگەل کوێت و ئیرانێ هەتا بەندەرێ فاو یێ مەزن بدوماهیک دهێت و کارەکى مەزن دهێتە ئەنجامدان و لڤینەک دکەڤیتە بەندەرى ب رێیا ڤەگوهاستنا کەل و پەلان، پاشان هزر ل گرێدانا هێلێن ئاسنى دگەل ئیران و کوێت بهێتە گەنگەشەکرن.