پەروەردەکرنا تاکی ژبۆ بکارئینانا تەکنۆلۆژیایێ

نڤیسین: ڤین احسان ناجی
زانکویا جیهان-دهۆک
بەشێ یاسا

تەکنەلۆجیا ل سەردەمی نوکەدا یێ بوویە بەشەکی گرنگ ل ژیانا مە یا ڕۆژانەدا،ئاسانکاریا تەمام یا کری دی زوربەیا بوارین ژیانی دا، ژبەر پێشکەفتنا تەکنەلۆجیایێ بوارین ژیانی ژی بەردەوام بەرەڤ پێش ڤە چوونێ دایە، مرۆڤ دی بواری زانست و زانیارییا دا دکاریت ب ئاسانی دەست خۆەڤە بینێت، زانین دەربارەی تشتین دەوروبەرین یا زیدەتر بوی ب رێکا تەکنەلۆجیایێ، ل دەمی باس لی تەکنەلۆجیایێ دکەین ئەم دکارین باس ل  لایەنی باش وخراب بکەین، ئەفلاتوون دبێژیت ( کەسی نەزان دەستی خوە بو هەر تشتەکی ببەت دی خراب کەت)بێگومان ئەڤە ژی بیروبوچووناکا راستە دەربارەی هەر تاکەکێ ژ مە ل دەمی ب شێوەکی خەلەت پەنایی دبەین ژبو بکارئینانا تەکنەلۆجیایێ، بو نموونە بکارئینانا توڕین چڤاکی دئەڤی سەردەمی ئەم تیدا دژین یێن بوین بەشەکی گرنگ ژ ژیانا مە هەمیان پتریا دەمێ مە دناڤ ڤان توڕا دا دچیت بکو مفا ژی وەرگرین، بکارئینان ڤان توڕین چڤاکی ب تایبەتی ل کوردستانی ب شێوەکی گشتی بو ئاخڤتنین نە جوان  کیمکرنا ئێك و دوو بکاردهیت ، مخابن ژبو هندی بکارناهیت مفایەکی گشتی ب ئێك و دوو بگەهینین، کاریگەریا تەکنەلۆجیایێ لسەر زاروکا ئێکە ژ وان بابەتین گرنگ و سەرەکی کو پێدڤی یە ئاماژە  پێ بدەین و باس لی بکەین لفیری ژی دیسان دووبارە ئەرک دکەڤیت سەر خێزانی و شێوازی پەروەردەکرنا خێزانی دگەل زارۆکی، زارۆك ل دەمی ژ دایك دبێت هیچ زانیارییەك دەربارەی جیهانا دەوروبەر نینە، بەلکو خێزان وکومەلگەهـ ل سالین ئێکی ژ تەمەنی زاروکی هەول ددەن ژبۆ وەرگرتنا زانیارییا، ئەگەر تەماشە بکەین دی بینین لبورین ڤە ژبلی کەسین مەزن و پێگەهشتی زارۆك زیدەتر یێن ئالوودە بوین ب بکارئینانا ئینتەرنێتی و توڕێن جڤاکی، بکارینانا ڤان توڕا ل داهاتووی دا  دی کاریگەریەکا گەلەك نێگەتیڤ لسەر زارۆکی و مێشکی زارۆکی دی هەبیت و دی بیتە ئەگەری زی وەرنەگرتنا زمانی ل دەڤ زارۆکی، دایک و باب بکو ئاگەهـ ژ هندی بکەین کو هزرا داهاتوی زاروکان بکەن، بێگومان ئەرکی خێزانی یە کو زارۆکی فێری مۆبایلی وبکارئینانا توڕێن جڤاکی نەکەن ب رێکا تەماشەکرنا تيڤيى زارۆکان ژیر بکەن بەلێ پێ دانا دەمەکی دیارکری و بی وی مەرجی دەم تەماشەکرنی هند گەلەک نەبیت زیانی بگەهینت زارۆکی بێگومان ئەڤا مە باس لێ کری ئاماژەیەکە بۆ وان زاروکا ئەوێن ژ نوی دایک دبن و دایکا وان هەول ددەت هە زویکا زارۆکین خۆە فێری چاوانیا ئاخڤتنێ بکەت و زمان وەرگرتنی یێن جیاواز بێگومان رێکەکا گونجاوە، بەلی پا بلا دەم یی سنوردارکریێبت و سەبارەت وان زاروکێن تەمەنی وان گەهشتی یە سەر سیێ سالی دا، کارەساتا مەزن دئەڤێ سەردەمی مەدا پیکهاتیە ژ بکائینانا ئێنتەرنێتی و توڕیێ جڤاکی ژ لای  زارۆکا و گەنجانڤە، خێزان مۆبایلەک یان ئایپادەك یا کریە دد ەستی زارۆکێ دا بکو ئاگەهـ ژی هەبیت کا ئەڤ زارۆکە مژیلی چییە؟ تەماشەی چ دکەت بێی کۆ هزرا خوە بکەن کا کارەکی باش یێ کری یان خراب! ئەڤ زارۆکە ژی ب دلی خۆە تەماشەی وان تشتا دکەت یێن کاریگەریەکا زۆر خراب لسەر داهاتووی وی هەبیت، ول دویماهیکی هەمی ئەو تشتین دیتیین دی ل رەفتارین زارۆکی دا پەیدا بن یان دی بینین زاروک خەوا وی تێکچوی زویکا نا نڤیت دایک و باب ژ وان خرابترین !  ژبەر هندی پێدڤی یە هەول بدەین ڤان ئاریشا  چارەسەر بکەین یان هەر چنە بیت کیم بکەین، زارۆك پێدڤی گرنگی پیدانیە دا بکاریت ل تەمەنی خوە دا گەشا دروست بکەت، و پەروەردە بکەین، زارۆکی پێدڤی ب تورین جڤاکی نینە داکو ژێر و زیرەك بیت بەلکۆ پیدڤی ب پەروەردا دروست  یا خێزانی یێ هەی، ل دەمى بکارئینانا تورێن جڤاکی نە دەمی گونجاو دا بو زارۆکان ژبلی خرابی چ تشتین دەست ناکەڤیت، بلا ئەم ئاگەهدرین زارۆکێن خوە بن ددەمەکی دا ئەڤ زارۆکە دی بیت داهاتووی ڤی کومەلگەهی بلا ئەم هیشیاری وان بن داکو ل دەمی مەزن بیت ب زانست و زانیاری و ب رەوشیت  بکاریت داهێنانا بکەت و مفا وەرگرتن ژ تەکنەلۆجیایێ، ژبەرکو هەمی ئەڤ تشتین مە باس لێ کرین زیانەکا زۆر ل تەمەنی زارۆکی دگەهیێنت و زیان ل مێشک ودڵ و دەرونی زاروکی دگەهیێنت، ئەڤا هاتیە باس کرن تایبەت بو ژبو زارۆکان، بەلی ئەگەر بهین باس ل وان کەسا بکەین ئەوین دگەهین قوناغا کەنجاتی ها ئەون کارەساتا مەزن ئاخڤتین دگەل وان ناهیت کرن ژبەرکو یێن گەهشتن تەمەنەکی زۆر هەستیار، ڕۆژانە چەندین تشتین زۆر نەخوش و نە شیرین دبینینن کو ئەڤ گەنجەدکەن ، هەر بگرە ژ کۆمێنتی نە جوان یان پوستەکی نە جهی خۆە دا یان بکارئینانا کچان ژبو تێرکرنا هەست و حەزین خوە و کەڤ کرن ل کچان  هەمی ئەڤ ئاریشە ژی سەرچاڤی وێ ئینتەرنێتە و توڕین جڤاکی و ل دویماهیکی دا دی ئاریشین کومەلایاتی دروست بن، کچا بەرێز تو دزانی ئەم  دناڤ چ کومەلگەهەکی دا دژین تو بوج هەول نادی خوە بپارێزی، هەمی ئەڤا مەباس لی کری لایەنی خراب بوون بەلی ناچێبت ئەم بیژین تەکنەلۆجیایێ لایەنی باش نینە بێگومان مفایەکی زۆرێ هەی بەلێ ئەگەر ب جوانی بهێت بکارئینان، هەمی دونیا ب پەرەسەندنا تەکنەلۆجیایێ پێشکەفیت بەلێ ددەمەکی دایە لایەنی باشی ڤە بکاردینین دایك و بابین بەرێز هەگەر تەدڤێت زارۆکێن تە ببین جهی شانازی ل داهاتوودا هەولا پەروەردەیەکا باش بدە ژبو زارۆکێن خوە هەروەسا دا زارۆك ژی بکاریت سود ومفایی بگەهیێنت کومەلگەهی.